گزارش| روزهای مرگبار مشروبات الکلی دست‌ساز/ چه کسی پاسخگوست؟

الکل، ماده‌ای که از دیرباز در تاریخ بشر به‌عنوان مسبب نابودی جسم و روح شناخته شده، همواره منبع بسیاری از آسیب‌ها و بحران‌های اجتماعی بوده است؛ مصرف آن نه تنها به سلامتی جسمی افراد آسیب می‌زند، بلکه تأثیرات روانی و اخلاقی عمیقی بر فرد و جامعه می‌گذارد. در کنار بیماری‌های کبدی و نارسایی‌های جدی کلیوی، الکل به‌سرعت روی سیستم عصبی انسان اثر گذاشته و باعث کاهش کنترل بر رفتار و تصمیم‌گیری می‌شود.

اما مضرات الکل تنها به همینجا ختم نمی‌شود. این ماده با ایجاد وابستگی، فرد را به مسیری می‌کشاند که سرانجام آن فروپاشی اخلاقی، مشکلات خانوادگی و اجتماعی، و حتی وقوع جنایات است. در جوامعی که مصرف الکل رواج پیدا می‌کند، شاهد افزایش خشونت‌های خانگی، نزاع‌های خیابانی و دیگر مشکلات اجتماعی هستیم. هر چند این ماده به ظاهر در برخی فرهنگ‌ها به عنوان نماد تفریح و خوشگذرانی شناخته می‌شود، اما در پس پرده، فاجعه‌های فردی و اجتماعی‌ای نهفته است که شاید تا زمان بروز آن، کسی از ابعاد آن آگاه نباشد.

مسمومیت الکلی در مازندران؛ 160 نفر را راهی بیمارستان کرد

در روزهای اخیر، استان مازندران شاهد موجی از مسمومیت‌های الکلی بوده که منجر به بستری شدن ده‌ها نفر در بیمارستان‌های این استان شد. مدیرکل پزشکی قانونی مازندران گفت: 160 نفر در استان به دلیل مسمومیت ناشی از مصرف الکل بستری شده‌اند.

بر همین اساس دکتر رسول ظفرمند، مدیر درمان دانشگاه علوم پزشکی مازندران نیز بیان کرد: این افراد با علائمی همچون کاهش هوشیاری، ضعف شدید و سرگیجه به بیمارستان‌ها منتقل شدند. بنا به اعلام دانشگاه علوم پزشکی مازندران این افراد به بیمارستان های چالوس، آمل، نوشهر و قائمشهر مراجعه داشتند.

طفرمند درگیری‌ها ‌در چالوس را 91 نفر شامل 19 زن و 72 مرد با علائم مسمومیت اعلام کرد که متاسفانه چهار نفر فوت کردند.

مدیر درمان دانشگاه علوم پزشکی مازندران خاطر نشان کرد: 47 نفر هم به همین علت به مراکز درمانی شهرستان آمل مراجعه کردند که سه زن و 44 نفر مرد بودند. در بیمارستان های آمل چهار نفر فوت شدند، 24نفر ترخیص شدند و 19نفر همچنان بستری هستند.

همچنین6 نفر هم با علائم مسمومیت الکل تقلبی به بیمارستان رازی قائمشهر مراجعه کردند که یک نفر ترخیص شد و مابقی بستری هستند.

در همین ارتباط مراجعه 15 نفر شامل یک زن و 14 مرد به بیمارستان شهید بهشتی نوشهر هم خبر دیگری است که از این تعداد متاسفانه یک نفر فوت شد و2 نفر بستری هستند، یک نفر نیز از نظر پزشکان بیمارستان مرگ مغزی شده است، یک بیمار به آمل و یک نفر به بیمارستان رازی قائم شهر اعزام شد و بقیه افراد ترخیص شدند.

به گفته مقامات پزشکی، این موج مسمومیت الکلی طی چند روز اخیر در برخی مناطق از جمله کلاردشت و چالوس و آمل رخ داده ‌و اگرچه  روند مراجعه بیماران فروکش کرده، همچنان نگرانی‌هایی در این زمینه وجود دارد. یکی از خانواده‌های آسیب‌دیده در چالوس در حین جشن تولد دچار مسمومیت شده است، اما هنوز اطلاعات دقیق در مورد منبع این الکل‌ها و ترکیب‌های مضر آن به‌ طور رسمی توسط پزشکی قانونی اعلام نشده است.

به گفته ‌ظفر‌مند، احتمال می‌رود الکل‌های مصرف‌شده به دلیل بالا بودن متانول، که از جمله ترکیبات خطرناک در مشروبات دست‌ساز است، باعث این عوارض مرگبار شده باشد. 12 سال پیش نیز مازندران شاهد اتفاقی مشابه بود که طی آن به‌دلیل مصرف الکل‌های دست‌ساز حاوی متانول، تعدادی از افراد دچار کوری دائمی شدند.

این حادثه بار دیگر اهمیت توجه به مشروبات الکلی غیرمجاز و مشروبات دست‌ساز که به دلیل نبود نظارت‌های بهداشتی، حاوی مواد سمی خطرناکی چون متانول هستند، را یادآور می‌شود.

مسئولان بهداشت و درمان استان بر لزوم هوشیاری شهروندان و عدم استفاده از مشروبات تأکید کرده‌اند و خواستار برخورد جدی با عاملان توزیع این محصولات خطرناک هستند.

پیگیری و تحقیقات بیشتر در مورد این مسمومیت‌ها توسط پزشکی قانونی و نهادهای مسئول در حال انجام است و انتظار می‌رود به زودی جزئیات بیشتری در این زمینه اعلام شود.

خطرات مصرف متانول در الکل‌های دست‌ساز

مصرف مشروبات الکلی دست‌ساز، به‌ویژه آن‌هایی که حاوی مواد سمی همچون متانول هستند، همواره تهدیدی جدی برای سلامت افراد بوده است. در سال‌های اخیر، شاهد افزایش موارد مسمومیت الکلی به دلیل استفاده از این مشروبات غیرمجاز و ارزان‌قیمت هستیم. مصرف متانول می‌تواند به مشکلات حاد جسمانی از جمله نارسایی کلیوی، آسیب‌های شدید کبدی و حتی مرگ منجر شود.

برای درک بهتر این پدیده و بررسی علمی اثرات آن، با دکتر رضا جوادی، متخصص سم‌شناسی و استاد دانشگاه ‌گفت‌وگویی انجام داده‌ایم تا از ابعاد پزشکی و علمی این معضل پرده بردارد. او به تسنیم از مکانیزم‌های اثرات مخرب متانول و روش‌های درمانی موجود خواهد گفت.

دکتر رضا جوادی، متخصص سم‌شناسی و استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران، درباره خطرات مصرف مشروبات الکلی دست‌ساز توضیح می‌دهد: بیشتر مسمومیت‌های الکلی که در این حادثه رخ داده است، ناشی از مصرف متانول است. متانول یک الکل سمی و غیراستفاده برای مصرف انسانی است که به دلیل شباهت ساختاری با اتانول (الکل معمولی)، گاهی در مشروبات دست‌ساز مورد استفاده قرار می‌گیرد. برخلاف اتانول، متانول در بدن به موادی مانند فرمالدهید و اسید فرمیک تجزیه می‌شود که هر دو فوق‌العاده سمی هستند. این مواد به شدت سلول‌های عصبی و بافت‌های حساس، به‌ویژه در کبد و کلیه، را تخریب می‌کنند. 

او افزود: مصرف متانول منجر به آسیب‌های جدی کبدی و حتی کوری دائمی و مرگ می‌شود. در این مورد خاص، بیش از 18 نفر از مسموم‌شدگان به دلیل آسیب‌های شدید کلیوی مجبور به دیالیز شدند که نشان می‌دهد مسمومیت شدید و عوارض ناشی از آن می‌تواند برای بسیاری از این افراد پیامدهای بلندمدت داشته باشد.

دکتر جوادی همچنین به فرآیند درمانی این افراد اشاره کرد: مسمومیت با متانول بسیار خطرناک است و درمان آن به فومپیزول یا اتانول به‌ عنوان پادزهر نیاز دارد. این داروها از تبدیل متانول به مواد سمی‌تر جلوگیری می‌کنند. متأسفانه زمانی که بیماران دیر مراجعه کنند یا دوز مصرفی بالا باشد، ممکن است حتی درمان هم نتواند مانع از بروز عوارض جبران‌ناپذیر مثل آسیب کلیوی یا نارسایی کبدی شود. به همین دلیل است که برخی از این افراد مجبور به دیالیز شده‌اند، زیرا کلیه‌هایشان به شدت تحت فشار و تخریب ناشی از این سموم قرار گرفته است.

حرام بودن و اثرات اجتماعی و روانی مشروبات الکلی

از دیدگاه دین اسلام، الکل به عنوان ماده‌ای مضر و نابودکننده شناخته شده و مصرف آن به صراحت در قرآن و روایات منع شده است. اثرات مخرب الکل تنها به جسم انسان محدود نمی‌شود؛ بلکه این ماده می‌تواند زمینه‌ساز بروز مشکلات اجتماعی، خانوادگی و اخلاقی باشد. در جوامعی که مصرف الکل به شکل رایج وجود دارد، فروپاشی اخلاقیات و افزایش خشونت‌های خانگی و اجتماعی بیشتر به چشم می‌آید. برای بررسی این موضوع از منظر دینی و اجتماعی، با حجت‌الاسلام حسین واحدی، استاد اخلاق و کارشناس مذهبی، گفت‌وگو کرده‌ایم؛ او با استناد به تعالیم اسلامی و منابع فقهی، به مضرات معنوی و اجتماعی مصرف الکل پرداخته و درباره تأثیرات گسترده آن بر جامعه و افراد توضیح می‌دهد.

حجت‌الاسلام حسین واحدی، استاد اخلاق و کارشناس امور مذهبی، در تحلیل دلایل دینی ممنوعیت مصرف الکل به تأثیرات مخرب جسمی و روانی آن بر افراد اشاره کرده و با استفاده از منابع فقهی و حدیثی، توضیح می‌دهد: اسلام نه تنها مصرف الکل را به عنوان یکی از مفاسد اجتماعی حرام کرده است، بلکه به دلایل علمی و تجربی نیز بر این مسئله تأکید دارد. طبق آیات قرآن کریم و روایات متعدد از پیامبر اسلام و ائمه معصومین (ع)، الکل به‌ دلیل ایجاد خلل در عقل و آسیب به جسم، در زمره محرمات قرار گرفته است. حدیث "الخمرُ جماعُ الإثْمِ، و اُمُّ الخَبائثِ، و مِفْتاحُ الشَّرِّ" که به معنای "شراب منبع همه گناهان، مادر همه ناپاکی‌ها و کلید شر است" از پیامبر اکرم (ص) نقل شده است زیرا انسان را از مسیر طبیعی خود منحرف می‌کند و منجر به رفتارهایی می‌شود که عقل و منطق را کنار می‌گذارند.

او همچنین به تأثیرات اجتماعی مصرف الکل اشاره کرد: مصرف الکل نه تنها جسم انسان را تحت تأثیر قرار می‌دهد، بلکه باعث اختلالات روحی و روانی می‌شود. این مسئله می‌تواند به افزایش خشونت‌های خانوادگی، نزاع‌های اجتماعی و حتی افزایش جرائم کمک کند. مشروبات الکلی غیرمجاز که به شکلی وسیع در دسترس جوانان قرار می‌گیرد، نه تنها آسیب‌های فوری جسمی دارد، بلکه موجب تغییرات رفتاری می‌شود که به مرور زمان می‌تواند انسجام اجتماعی را تهدید کند.

‌واحدی در پایان بر اهمیت آموزش فرهنگی و تربیت مذهبی تأکید کرد و می‌گوید: برای کاهش این معضل، نیاز به برنامه‌های فرهنگی و آموزشی گسترده داریم که در آن به روش‌های علمی و دینی آسیب‌های مصرف الکل و راه‌های پیشگیری از آن آموزش داده شود. در این زمینه، خانواده‌ها، مدارس و رسانه‌ها باید نقش فعالی ایفا کنند.

افزایش شمار مسمومیت‌های الکلی در مازندران زنگ خطری جدی برای سلامت عمومی و وضعیت اجتماعی این استان است. مشروبات الکلی دست‌ساز و غیرمجاز که حاوی مواد سمی مانند متانول هستند، نه تنها سلامت جسمانی افراد را تهدید می‌کنند، بلکه به‌عنوان یک آسیب فرهنگی و معضل اجتماعی مطرح می‌شوند. همان‌طور که کارشناسان پزشکی و مذهبی تأکید کردند، مقابله با این بحران نیازمند توجه جدی‌تر به مبانی آموزشی، فرهنگی و قضایی است تا با کاهش این نوع مسمومیت‌ها، سلامت جسمی و روانی جامعه تضمین شود.